Postawienie prawidłowej diagnozy i określenie rodzaju i rozmiaru zaburzenia mowy wykracza poza możliwości rodziców, nauczycieli i wychowawców. Wymaga bowiem rzetelnej wiedzy logopedycznej i dużego doświadczenia klinicznego.
Diagnoza logopedyczna skład się z:
Diagnoza zaburzeń rozwoju i mowy Diagnoza komunikacji językowej Diagnoza surdologopedyczna
Podstawowe rodzaje zaburzeń mowy:
Opóźniony rozwój mowy (alalia prolongata) - Zwany mową opóźnioną w rozwoju, występuje u dzieci i polega na wolniejszym niż u rówieśników wykształceniu się sprawności językowych. Zjawisko to dotyczy 6 do 8% (1973 r.)ok. 17% (2007 r.) wszystkich dzieci i może być wywołane różnymi przyczynami .
Objawy:
- Późniejsze pojawienie się gaworzenia (norma 6-7 miesiąc życia).
- Późniejsze pojawienie się pierwszych słów (norma: koniec 1- go roku życia).
- Ubóstwo czynnego i biernego słownika, a także brak niektórych części mowy (norma: 2 - i rok życia ok. 300 słów dziecko powinno wymawiać a rozumieć znacznie więcej, w 3 roku życia powinno znać prawie wszystkie części mowy).
- Późniejsze pojawienie się zdań prostych i złożonych (pod koniec 2 - go roku życia zdania proste. a pod koniec 3 - go roku życia zdania złożone ).
- Zbyt długo utrzymujące się nieprawidłowe struktury gramatyczne.
- Zbyt długo utrzymujący się okres swoistej mowy dziecięcej.
Zaburzenia mowy wraz z upośledzeniem umysłowym - Upośledzenie umysłowe jest jedną z przyczyn opóźnionego rozwoju mowy. Występujące zaburzenia są tym większe im większy jest defekt inteligencji.Dzieci upośledzone umysłowo charakteryzują się zwolnionym tempem myślenia, trudnością w skupieniu uwagi, oraz ubóstwem mowy, swoje myśli wyrażają w sposób ogromnie rozwlekły. Szczególnie podatne na zaburzenia są artykulacja i głos.
Zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem układu pozapiramidowego - dysartria dziecięca - Dysartrię określa się jako zespół zaburzeń oddechowo-fonacyjno-artykulacyjnych wynikających z uszkodzenia ośrodków i dróg nerwowych unerwiających narządy mowy. Uszkodzenie centralnego układu nerwowego prowadzi do zaburzeń czynności aparatu artykulacyjnego, powoduje: zaburzenia żucia, połykania, niemożność wypowiadania niektórych głosek aż do mowy całkowicie bełkotliwej, niezrozumiałej. Mowa dysartryczna jest powolna, zamazana, bezgłośna i często zabarwiona nosowo. Tworzenie samogłosek jest lepsze niż spółgłosek. Niedowład podniebienia powoduje zaburzenia w tworzeniu spółgłosek wargowych (p, b, w, f, ) lub podniebiennych (g, k, h, ). Niedowład języka utrudnia wymawianie głosek: d, t, r, s.
Zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem narządu słuchu - Największe znaczenie w procesie przyswajania mowy ma słuch. Osoby źle słyszące mają trudności w odbiorze mowy, wielkość tych trudności zależy od stopnia upośledzenia słuchu. Wady wymowy związane z zaburzeniami słuchu zależą od wieku, w którym nastąpiło obniżenie słyszalności, od stopnia obniżenia ostrości słuchowej, od charakteru niedosłuchu (przewodzeniowy lub czuciowonerwowy), od czasu jego trwania, oraz od środowiska w jakim dziecko żyje. Znaczne upośledzenie słuchu lub głuchota wrodzona czy nabyta występująca w pierwszych latach życia, prowadzi z reguły do niemoty. Przy głuchocie nabytej mowa już istniejąca zanika. Po 9 roku życia utrata słuchu nie powoduje zaniku mowy, gdyż dziecko nauczyło się już czytać i pisać a nawyki artykulacyjne uległy utrwaleniu.
Zaburzenia mowy spowodowane nieprawidłową budową anatomiczną narządów mowy - dysglosja - Defekty w budowie narządów artykulacyjnych pociągają za sobą konsekwencje w postaci zmiany miejsca artykulacji głosek bądź całkowitego braku ich realizacji. Zaburzenie mowy określane przez jednych autorów jako dysglosja przez innych nazywana dyslalią. Przyczynami dyslalii mogą być:
- Zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego (nieprawidłowa budowa języka, podniebienia, zniekształcenia zgryzu, anomalie zębowe, przerost trzeciego migdałka, polipy, skrzywienie przegrody nosowej, przerost śluzówki nosa)
- Nieprawidłowe funkcjonowanie narządów mowy (niska sprawność języka i warg, nieprawidłowa praca zwierającego pierścienia gardłowego, brak pionizacji języka)
- Nieprawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu słuchu (zaburzenie analizy i syntezy słuchowej, wybiórcze upośledzenie słuchu, zaburzenia słuchu fonematycznego)
- Warunki niesprzyjające uczeniu się mowy (nieprawidłowe wzorce wymowy, nieprawidłowa atmosfera, styl wychowania i postawy rodziców, brak stymulacji rozwoju mowy).
Do pobrania: Prezentacja - Zaburzenia Mowy
